Mechanizacja prac porządkowych stanowi jeden z zasadniczych wyróżników współczesnej, profesjonalnej firmy sprzątającej. Wykorzystanie maszyn czyszczących zwiększa wydajność oraz dokładność prac, przekłada się także na obniżenie zasadniczego czynnika kosztotwórczego, jakim jest robocizna. Nie bez znaczenia jest także aspekt czysto psychologiczny. Pracownik wyposażony w nowoczesny sprzęt czuje się bardziej przywiązany do swojej pracy i wzmaga się jego poczucie odpowiedzialności, choć oczywiście ostateczny efekt jego pracy jest wykładnikiem szerszych działań organizacyjnych niż tylko sam zakup maszyn. Mechanizacja prac porządkowych wpływa ponadto na pozytywny odbiór ze strony klientów, którzy coraz większą wagę przywiązują nie tylko do rezultatu, ale również do sposobu sprzątania. Liczy się zatem nie tylko efekt, ale także metody pracy. Nie inaczej jest w przypadku prac związanych z mechanicznym zamiataniem terenów zewnętrznych. Dostępne na naszym rynku urządzenia pozwalają na zbudowanie taboru czyszczącego dostosowanego do indywidualnych potrzeb i oczekiwań. Warto zatem zwrócić uwagę na niektóre aspekty pracy zamiatarek, ażeby ich zakup nie był rozczarowaniem.
Generalnie zamiatarki można podzielić na trzy kategorie: zamiatarki na podwoziu samochodów ciężarowych, wykorzystywane przede wszystkim do czyszczenia dróg i ulic, zamiatarki samojezdne, które z założenia nie są przewidziane do przejazdów na znaczne odległości oraz zamiatarki pozbawione własnego napędu, a więc zasilane z zewnętrznego źródła np. z ciągnika. Z punktu widzenia firmy sprzątającej, nie ogniskującej swojej działalności na sprzątaniu dróg publicznych, największe znaczenie będą miały zamiatarki samojezdne oraz pozbawione napędu, mają one bowiem uniwersalne zastosowanie. Dlatego też tego typu zamiatarkom będzie poświęcony niniejszy temat.
Zamiatarka samojezdna
Zamiatarka samojezdna w dużym uproszczeniu składa się z: mechanizmu napędowego, kabiny operatora (najlepiej z kamerami cofania), zbiornika na wodę, zbiornika na nieczystości, systemu szczotek, systemu hydraulicznego. Dodatkowo opcjonalnie na wyposażeniu zamiatarki może być również zamontowany ręcznie obsługiwany wąż ssawny (do zbierania większych gabarytowo śmieci) oraz myjka ciśnieniowa.
Proces zamiatania sprowadza się do dokonywania przejazdu, podczas którego obracające się szczotki zagarniają nieczystości w kierunku ssawy. Dalej odpowiednim kanałem wyposażonym w filtry odpady trafiają do zbiornika. Zamiataniu towarzyszyć może zraszanie szczotek zgarniających strumieniem wody, co zapobiega wzbijaniu kurzu podczas prac porządkowych.
Przy eksploatacji najwięcej problemu sprawiają systemy hydrauliczne zamiatarki odpowiedzialne za zasysanie nieczystości. Długie przejazdy zamiatarką powodują nagrzanie hydrauliki co wpływa bezpośrednio na jej wydajność pracy. Dlatego zdecydowanie odradzić należy samodzielne poruszanie się zamiatarką na duże odległości (dojazdy do miejsca wykonywania prac). Dodatkowym argumentem przemawiającym przeciwko takim przejazdom są słabe amortyzatory zamiatarek. Dlatego nawet przy prędkościach rzędu 20km/h bardzo łatwo o uszkodzenia całego układu jezdnego, zwłaszcza biorąc pod uwagę powszechnie znany stan dróg w Polsce. Standardowe zamiatarki samojezdne nadają się do transportu lawetą, przy czym należy pamiętać, że DMC takiego ładunku może wówczas przekraczać 4 tony
Zamiatarki samojezdne charakteryzują się także dużą wrażliwością na jakość paliwa. Są wyposażone najczęściej w silniki diesla w układzie Common Rail. Montowane wtryski są dużo mniej odporne na zanieczyszczenia od tych stosowanych w pojazdach samochodowych. Stąd tak ważne jest stosowanie paliwa najwyższej jakości w przeciwnym razie ryzykujemy uszkodzeniem całego układu paliwowego i koniecznością jego kompleksowej regeneracji (naprawa wtrysków oraz pompy paliwa, wymiana filtra oraz przewodów paliwowych i baku). Zaletą tych zamiatarek jest jednak bez wątpienia ich zdolność do samodzielnego przemieszczania się oraz zwrotność (zwłaszcza przy przegubowej konstrukcji). Zmienna geometria szczotek pozwala natomiast wymiatać zabrudzenia z trudniej dostępnych miejsc. Niewielka wysokość zamiatarek samojezdnych (najczęściej mniej niż 1,8m) pozwala na ich wykorzystywanie przy sprzątaniu w parkingach podziemnych. Ponadto duży zbiornik na wodę oraz system zraszający pozwalają nie tylko na zamiecenie powierzchni, ale również na jej wstępne umycie. Pewną zaletą zamiatarek samojezdnych jest możliwość ich przezbrajania w szczotki przystosowane do odgarniania śniegu. Taki system jest skuteczny jedynie przy odgarnianiu w miarę sypkiego śniegu, nie sprawdza się natomiast przy usuwaniu śniegu ubitego.
Zamiatarka bez napędu
Przy zamiatarkach pozbawionych własnego napędu powyżej wskazane problemy związane z hydrauliką czy filtrami paliwa nie występują. Zamiatarki takie wymagają jednak zastosowania wałka mocy np. z ciągnika. Inny jest także sposób zbierania nieczystości. Proces ten polega na użyciu szczotek bocznych, które zagarniają odpady pod zamiatarkę, gdzie znajduje się szczotka walcowa mechanicznie zbierająca nieczystości do pojemnika na odpady. Nie ma tutaj typowego dla zamiatarek samojezdnych systemu zasysania. Prostsza budowa takich zamiatarek powoduje, że są one mniej zawodne. Z drugiej strony nie ma możliwości stosowania przy nich (jak przy zamiatarkach samojezdnych) dodatkowych funkcji jak myjka ciśnieniowa czy ręczna ssawa. Sprzęt ten charakteryzuje się także mniejszymi możliwościami w zakresie przezbrajania na inne typy wyposażania (wymienność funkcyjna szczotek). Ponieważ zamiatarki te są ciągnione przez inny pojazd cechują się także dużo mniejszą zwrotnością i bardziej nadają się do zamiatania długich ciągów ulic (dokładność zamiatania jest wówczas wyraźnie lepsza w porównaniu do zamiatarek samojezdnych), natomiast dużo gorzej sprawdzają się na obiektach wymagających złożonego manewrowania (parkingi podziemne).
Cechy wspólne zamiatarek
Zakup nowej zamiatarki samojezdnej to wydatek rzędu 200 tys. zł. W przypadku zamiatarki bez napędu cena zaczyna się od 40 tys. zł. Można jednak na rynku wtórnym nabyć sprzęt w całkiem niezłym stanie za ¼ tej kwoty. Najczęściej są to maszyny pochodzące z Niemiec lub Holandii. Oczywiście przy zakupie sprzętu używanego kluczowe znaczenie ma ocena jego stanu faktycznego. Ocenianie zamiatarki wyłącznie z punktu widzenia jej funkcji jezdnych (jak przy zwykłym samochodzie) jest absolutnie niewystarczające. Zatem wizyta nawet w dobrym serwisie samochodowym nie pozwoli jednoznacznie stwierdzić czy układ ssący zamiatarki jest prawidłowy oraz czy czujniki sygnalizujące pracę hydrauliki są właściwie wyregulowane. Niestety w Polsce wciąż jest bardzo mało firm specjalizujących się w diagnostyce i naprawie zamiatarek, dlatego zakup zamiatarki używanej jest mimo wszystko obarczony dużą niepewnością.
Niezależenie od typu używanych zamiatarek bardzo ważną kwestią jest dbanie o ich czystość. Po każdym cyklu pracy konieczne jest dokładne przeczyszczenie kanału odprowadzającego odpady oraz przeczyszczenie filtra przy zbiorniku na nieczystości. Zaniedbanie tych czynności skutkować może zablokowaniem całego systemy odprowadzania odpadów, a przy zamiatarkach z układem hydraulicznym może doprowadzić do jego poważnego uszkodzenia.
Dużym problemem przy zamiatarkach jest stosunkowo szybkie zużycie szczotek zagarniających odpady oraz gum przy mechanizmie zasysającym śmieci. Zakładając codzienne wykorzystywanie zamiatarki średni cykl życia szczotek wynosi jeden miesiąc. Najczęściej stosowane są szczotki metalowe, choć możliwe są również inne rozwiązania, np. szczotki mieszane – zbudowane z drutów metalowych oraz plastikowych. W ograniczonym zakresie możliwe jest regenerowanie szczotek we własnym zakresie (wymiana zużytych drutów metalowych), jednak nie zawsze taki zabieg okazuje się zadowalający.
Wydajność pracy zamiatarek uzależniona jest od wielu czynników: stanu zamiatanej nawierzchni, rodzaju zbieranych zanieczyszczeń (przy liściach zwiększa się częstość opróżniania pojemnika na śmieci), a także doświadczenia operatora. Przy mokrej nawierzchni generalnie dużo trudniej zbiera się sypkie zabrudzenia, co wymusza zwielokrotnienie ilości przejazdów obniżając tym samym liczoną godzinowo wydajność pracy. Raczej odradzać należy stosowanie zamiatarek przy zabrudzeniach typu cement, sorbent i podobnych zwłaszcza jeżeli zamiatanie wykonywane jest w warunkach mokrej nawierzchni.
Średnia wydajność zamiatarki samojezdnej to ok. 3-4 tys. m2 na godzinę. Przy niektórych rodzajach prac pomoc dodatkowych pracowników może i tak okazać się niezbędna. Tak jest w przypadku usuwania resztek soli i piasku po sezonie zimowym. Pozostałe po warunkach zimowych resztki środków do zwalczania śliskości często tworzą zbitą skorupę, której zamiatarka po prostu nie jest w stanie rozkruszyć szczotkami. Zalecane jest wówczas ręczne rozdrobnienie takich odpadów, które następnie są zagarniane w przejeździe roboczym zamiatarki.
Przy prawidłowej eksploatacji zamiatarki korzyści wynikające z jej zastosowania są niewątpliwe. Zamiatanie mechaniczne jest wydajne, dokładniejsze od pracy ręcznej (przy odpowiedniej dbałości o stan szczotek). Przy procesie zamiatania od razu następuje gromadzenie odpadów w pojemniku na śmieci co skraca ogólny czas pracy. Jednocześnie przy stosowaniu zraszania szczotek wodą ze zbiornika (która może być wzbogacona o środki myjąco-dezynfekujące) proces zamiatania mechanicznego można rozszerzyć o wstępne mycie powierzchni.
Zachęcamy do wypróbowania naszych zamiatarek – dysponujemy nimi w naszych Oddziałach w Szprotawie, Żaganiu i Poznaniu.